KATEGORİLER
BASINDA BİZ
TV Programları
Radyo Programları
Yazılı Basın
SİZDEN GELENLER
Konuk Defteri
Danışma Hattı
SİTEMİZE ÜYE OL
SİTEMİZİN İSTATİSTİKLERİ
Üye Sayısı : 2396
Ziyaretçi Sayısı : 35561
Online Ziyaretçi : 13
Anasayfa | Özgeçmişim | Eğitimlerim | Danışmanlık Seanslarım | Foto Galeri | İletişim

Yunan Mitolojisinde İnsan

MİTOLOJİ NEDİR?

Mitoloji sözcük anlamı olarak efsane bilimidir. Yani ilkel insanların ve insan üstü varlıkların başından geçen masalsı olayların incelenip anlatılmasıdır.

Eski çağlarda yaşamış olan insanların doğa olaylarına, sosyal ilişkilerine, dini inanışlarına bakış açılarının yorumlanmasıdır. Her ulusun, her ülkenin tarihi; çeşitli efsaneleri, destanları, kahramanlık öykülerini, inanç sistemini, tanrılarını, insanlarını, masallarını, söylencelerini barındırır ama mitoloji dendiğinde bu sözcüğe yabancı olmayanlara ilk çağrışım yapan Yunan mitolojisidir.

YUNAN MİTOLOJİSİ--

Esâtir (yani satirler) veya efsâneler olarak da karşılanabilen mitoloji kavramı yunanca M (Mîthos) kelimesinden gelir. En kuvvetli tezlerden birine göre, Mithos, kelime, söz ve söylev anlamlarını taşır. elime bazen, yunanca è (rgon-İş, emek, eylem, aksiyon) kavramının karşıtı olarak kullanılmış bazen de, kurgu anlamını ifâde etmiştir. Kavram, dünya dillerinin hepsine orijinal anlamıyla girmiş bulunmaktadır.

Mitoloji nelerle uğraşır, eli nerelere uzanır, kimlerin ilgi ve bilgi alanına girer, şöyle bir bakalım:Mitoloji, sonluluk ve sonsuzluk, İlâhlık ve İlâhelik gibi her türlü metafizik süreçleri içermesi bağlamında Teoloji (İlâhiyat) biliminin konusudur.

Edebiyat biliminin, Tarih biliminin, Arkeoloji biliminin, Sosyoloji biliminin, Felsefe biliminin, Dilbilimin, Etimoloji biliminin, Etnoloji biliminin, sanatın, kültürün, bilgeliğin, kozmolojinin (evrenoluş), cinselliğin ve daha birçok alanın da konusudur.

Mitoloji, başlangıçtan (Ezelîden, İlkten) sona (sonsuzluğa, ebedîliğe) doğru uzun bir yolculuk olarak da tanımlanabilir. Orada, Allahı bulursunuz, kadını, erkeği, aşkı, kıskançlığı, tamahı, kini, öfkeyi, entrikayı, ayak oyunlarının envaî türlüsünü, zavallılığı, sınıf farklarını ve çatışmalarını, kastlaşmayı, haksızlığı, adâletsizliği, savaşı, kanı, vicdanı, imanı, imansızlığı, namussuzluğu, ahlâkı ve ahlâksızlığı, özgürlüğü ve esâreti, kutsallığı, tek tanrıyı, çok tanrıyı velhasıl aradığınız her şeyi bulabilirsiniz.

Yunan mitolojisinin en büyük ustalarından biri olan Yorgos Meotis, Mitoloji, herşeyden önce, İNSAN RUHUnu anlamaya, araştırmaya ve onu teselli etmeye uğraşır der. Yunan mitolojisinin en hoş, en ölmez tarafı da burada, onun insana verdiği kıymettedir. Gerçekten de Yunan mitleri ile insanoğlu o devirlerde bile, evrenin en önemli varlığı sayıldı. Şu da bir gerçektir ki, Yunan mitlerinde yalnız bir din, bir inanç yoktur. Onlarda tabiat fenomenlerinin açıklanması, hayatın ve felsefenin ifadesi vardır. Mitleri bir masal gibi okuyup geçmemeli, onların üzerinde düşünmeliyiz.Mitlerin arkasına gizlenmiş anlamı bulmalıyız.


YUNAN MİTOLOJİSİNDE İNSANIN YARATILIŞI

İnsanın yaratılışı ile ilgili Grek mitine ait birkaç söylence vardır.

Hesiodosun Soylar Efsanesi:

Bu efsane insanın tam olarak nasıl yaratıldığını açıklamaz. Sadece yaratılmış olduğunu varsayar ve sonrasını anlatır bize. Der ki Hesiodos:

Chronusun egemenliği sırasında, ölümsüz tanrılar ilk insan soyunu yaratmışlar. Buna Altın Soy deniyor. Bereketli topraklarında tanrılar gibi yaşarmış ilk insan soyu, Mutluluk içinde yaşar, mutluluk içinde ölür, sonra toprağı ve insanları koruyan birer minik cine dönüşürlermiş.

Sonra Gümüş Soyu yaratmış tanrılar. Gümüş Soy, Altın Soy kadar zeki değilmiş. Aptallıklarıyla başlarını derde sokar, tanrılara saygısız davranırlarmış. Zeus bunu saygısızlık olarak nitelendirmiş ve onları yeraltı cinlerine dönüştürüp toprağın altına gömmüş.

Tunç Soy yaratılmış ardından. İşte ilk insanı yaratan Prometheusun ölmezlere mahsus olan ateşi çalması ve insanlara armağan etmesi bu devre rastlar. Ateşi elde edince insanlar tembellikten kurtuldular. Kendilerini koruyabiliyorlardı. Tunç silahlar kullanıp kollarına kuvvet gelen insanlar, çelikleşen kalplerinden acımak duygusunu kovdular. Arese hizmet etmeye ve birbirlerini boğazlamaya başladılar. Zeusun devreye girmesine gerek kalmadan, bu sefer onlar kendi kendilerini yok ettiler ve Hadesin karanlık yeraltı dünyasına göçtüler.

Demir Soy en son gelmiş ve hala sürmekte olan soydur. Yine bu efsanede denir ki, bir altıncı soy daha gelecek. Saygısız, sevgisiz, yok edici bir toplum olacak ve hak kavramı ortadan kalkacak, güçlüler kazanacak, güçsüzlerse ölüme mahkum olacak.

Hâlâ bizim içinde bulunduğumuz bu devir, sefaletler ve cinayetler devridir. Bu devrede insan vahşi hayvanlardan daha kan dökücü olmuştur. Tanrıların düşmanı Titan, Prometheusun verdiği şeytânî zekayı kullanarak, demirle, akıllara hayret verecek işler başarmakta, medeniyette dev adımlarla ilerlemektedir. Fakat bu demir devrinde çok büyük işler başaran insan, tanrısal erdemlerini kaybetmiş, kabalaşmış, hayvanlaşmıştır. Kendi aczini unutarak tanrıları inkar etmiş, bütün iyi huyları kalbinden kovmuştur. O ilk devirlerde mağaralarda, korkak hayvanlar gibi yaşayan, köstebekler gibi oyuklarda sürünen insanlardan daha acınacak bir haldedir. Fakat insanın bu mânevî sefâletine sebep, Prometheus olmuştur. Eğer o aklın sembolü olan ve tanrılara mahsus olan ateşi çalıp da çamurdan yarattığı bu mahluka vermeseydi, bu mahluk bu kadar sefil olmayacaktı. Çünkü mitolojik bakışa göre insan için akıl bir baş belasıdır, hayvanlar akılsız oldukları için sevk-i tabiîleri ile insanlardan daha mesut yaşamaktadırlar.

***

İnsan yaratıldıktan sonra yaşayacağı zamanın, yani ömrün tespiti meselesi kaldı. Zeus, insanın normal olarak 25 sene yaşamasını kâfi görüyordu. İnsan sızlandı. 25 senede ne yapabilecekti? Aşağı yukarı bunun yarısı uyku ile geçecekti. Çocukluk devrini de çıkarınca geriye bir şey kalmayacaktı. Zeus ne yapayım; en son yaratıldığın için güçlü olmak, hızlı uçmak, çok uzaklardan görmek, iyi koku almak vasıfları gibi uzun ömür de mahluklara dağıtıldı. İnsan ağlayarak yalvarmasına devam etti. O sırada onun yanında şu altı hayvan bulunuyordu: Tırtıl, kelebek, tavus, beygir, tilki, maymun. Hayatı tatlı bularak çok yaşamak için çırpınan insan, Zeusa bu hayvanları göstererek, Bunların ömürlerinden al, bana ver. Ben üstün bir mahlukum, benim çok yaşamam lazım. Onlar çok yaşamasalar da olur. Baş tanrı buun haksızlık olacağını, tanrıların nazarında her mahlukun eşit olduğunu sürerek, insanın, ömrünün belirli zamanlarında o hayvanların hayatını yaşamasını, yani o hayvanlar gibi ömür sürmesini şart koşarak hayatı uzattı. Bu sebeptendir ki, yeni doğan bir insan yavrusu evvelce tırtıl gibi yerde sürünür, emekler, bu bebeklik devridir. Sonra kelebekler gibi neşe ile koşar, oynar; bu çocukluk çağıdır. Zaman geçince, bilhassa 15inden sonra gençlik çağı başlar. Bu devrede insan tavus hayatı yaşar. Onun gibi gururlanır. 25-30 yaşından sonra ev-bark sahibi olunca üzüntüler, kederler başlar. O zaman beygir gibi hayatın yükünü çekmek icab eder. İnsan 40ından sonra tecrübe sahibi olur, olgunlaşır, bu devrede tilki gibi kurnaz olur, 50sinden, 60ından sonra da insan maymun gibi çirkinleşir.

KADININ YARATILIŞI

Prometheusun kurnazlıkla çalarak insanlara verdiği akıl onları şımartınca Zeus o zamana kadar yalnız erkeklerden ibaret olan insan topluluğuna ceza vermek istedi ve onlara kadını gönderdi. Zeus , oldukça başarılı bir usta olan oğlu Hephaistostan kadını yaratmasını istedi. Hephaistos babasının isteği üzerine çamuru su ile yoğurdu ve görenleri şaşırtacak güzellikte bir kadın vücudu yarattı.

Olymposta oturan tanrıçaların en güzeli olan ve kendi karısı olan Aphroditein vücudunu model olarak kullanmıştı. Heykel bitince onun kalbine ruh yerine bir kıvılcım koydu. O zaman heykelin gözleri açıldı. Kolları bacakları kıpırdamaya ve dudakları konuşmaya başladı. Onu süslemek için bütün tanrılar ve tanrıçalar yardım ettiler. Herkes kendisinden ona bir şey armağan etti ve ona Rumca bütün armağan anlamına gelen Pandora adını taktılar. Athena ona güzel bir kemer, süslü elbiseler verdi. Letafet perileri Kharites beyaz göğsüne parlak altın gerdanlık taktılar. Aphrodite başına güzellikler saçtı. Güzel saçlı Horalar ilkbahar çiçekleriyle onu süslediler. Hermes Pandoranın kalbine, hıyanet ve aldatıcı sözler yerleştirdi. Zeus da ona esrarlı bir kutu armağan etti ve ona dedi ki; Sakın verdiğim kutuyu açma, içindeki iyi şeyler uzaklara kaçar ve onların yerine fenalıklar gelir, seni rahatsız ederler. Bu kutuyu iyi sakla bütün insanların saadeti ve felaketi bu kutunun açılıp açılmamasına bağlıdır. Böyle dedikten sonra baş tanrı ilk kadını yeryüzüne indirdi ve Prometheusun kardeşi Epimetheusa gelin olarak gönderdi. Prometheus kardeşine Zeusdan hiç bir şekilde hediye kabul etmemesini tembih ettiği halde Pandoranın güzelliğine hayran kalan Epimetheus öğüdü tutmadı ve onunla evlendi.

Pandora da tıpkı tüm kadınlar gibi doğuştan meraklı olduğunda dünyaya gelir gelmez kutunun içinde ne olabileceğini düşünmeye başladı ve Zeusun uyarısını unutarak kutuyu açtı. Kutunun içindeki hastalık, keder, ıstırap, yalan, riya gibi insanları rahatsız edecek ve onları felakete sürükleyecek ne kadar kötülük varsa hepsi açılan kutudan kuşlar gibi uçuştular. Pandora hatasını anlayarak biraz sonra kutuyu kapadı ancak kutuya kapatılan kötülüklerin arasında, insanları yaşatacak, teselli edecek ümit te vardı. Fakat ümit dışarı çıkamamış kutuda kalmıştı.. Böylece Zeus ilk kadını beraberinde kötülüklerle dolu bir kutuyla yeryüzüne yollayarak insanlardan intikam almıştı.Buna göre kadın ölümlü erkeklerin arasına gönderilen bir nifak olarak tanımlanır.

YUNAN MİTOLOJİSİNDE TANRILAR ve İNSAN TELAKKİSİ

Yunan tanrıları insan biçiminde idiler ama; insanlar gibi fani değildiler. Onlar, sarsak ihtiyarlığı, korkunç ölümü bilmiyorlardı. Onlar Ambrosia denilen ve kendilerine mahsus olan bir çeşit yiyecekle besleniyorlardı. Fakat tanrı oldukları halde insanlar gibi onların da bazı kusurları vardı. Daha doğrusu Yunan mitolojisindeki insan kavramının bazı özellikleri tanrıların şahsında anlatılmıştı.

Mesela şehvet onların da yakasına yapışmıştı. Onlar da icabında yalan söylerlerdi. Bazılarının ahlak telakkisi çok genişti. Zeus baş tanrı olduğu halde tanrıçalardan da, insanlardan da hoşuna gidenleri kirli arzularına âlet etmek isterdi. Beri taraftan Artemis ve Athena el sürülmemiş birer temiz bâkire olarak kalmışlar, kalplerinde şehvete yer vermemişlerdi.

Gerçekten tanrılar arasında bizim telakkimize göre, en ahlaksız, en sefilleri bulunduğu gibi, en namuslu, en faziletlileri de bulunurdu. Zaten onlar, insanları tanrı derecesine yükselten Yunanların karakterini taşımakta idiler. Yani tanrıları da kendileri gibi Yunan idi. Yunan insanı nasıldır? Bazen şehvetinin esiri olur, bazen sever, sevilir, bazen yalan söyler, bazen korkar, bazen de çok doğru ve cesurdur. Fakat umumiyetle hayalperesttir. Yine fazilete ve insanlığa inanır, şerefi uğruna canını verir. Bütün bu karakterler tanrılarda vardır. Gerçekten Yunanların inandıkları tanrılar da kendileri gibi severler yahut nefret ederlerdi. Kıskançlık kurdu onların da kalbine düşerdi. Çekememezlik onlarda da vardı. Çamuru gözyaşı ile yoğrulan insanlar gibi, onlar da ıstırap çekerlerdi. Tabiatları insandan üstün olduğu için, onların neşeleri ve kederleri de insanlarınkinden üstün ve büyüktü. Onlar ölümden başka bütün büyük ıstırapları çok derinden duyarlardı. Onların öç almaları da müthişti. En insafsız, en kaba ruhlu ve kalpsiz bir hainin işlediği cinayetlere taş çıkartacak iğrenç cinayetlerle ellerini kirletirlerdi. Olympos düzeni ise, muhtelif güçlerle tahkim edilmiş ve sistem yürütülegelmiştir. Başkaldırının yolları kesilmeye çalışılmış ve en ufak bir isyan (bireysel veya örgütlü) en ağır biçimde bastırılmıştır. Bu bastırma eylemlerinde ise genelde dişi varlıklara başvurulur. Bir anlamda asayiş mekanizması kadınların inisiyatifindedir. İleride de görüleceği üzere, zaman zaman bu denge güçleri arasında çok sert, neredeyse savaşa varan çelişki ve çatışmalar yaşanır. Ama statükonun korunması için maksimum çaba sarfedilir.

Menfaat ve açgözlülük hiçbir zaman ortadan kalkmaz. Kanaatkârlık hemen hemen yoktur. Bu gerçeklik bazen hattâ sık sık Olympos güçlerini birbirine düşürür ve silahlar çekilir. Genelde Zeus araya girer ve müdahalede bulunur. Uzlaştırıcı bir rol oynar.

Poseidonun 100 kadar kadınla ilişkisi olduğu söylenir yani poligamdır. Bu kadınlardan çok sayıda çocuğu olduğu da ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle Homeros, Tanrıların yatakları steril (temiz, kısır) değildir demiştir.

Daha önce de değindiğimiz gibi, Eski Yunanların inancına göre, insan yaratılmadan önce Tanrılar mevcuttu. Ve Tanrılar, insanların şeklinde idi. İnsanlar gibi onların da kusurları, meziyetleri vardı. Kısaca söylemek gerekirse, Yunan Tanrıları ve Tanrıçalarının hayatları, âdetâ insanların hayatı gibi idi. Böylece Yunan kendisini tanrısında, tanrısını da kendisinde bulmuştu.

Eski Yunan yalnız tanısında değil, her şeyde insanı bulur ve insanı görür. Eski Yunan mitolojisinin güzelliği ve o mitolojiyi güzelleştiren, süsleyen, besleyen Eski Yunan edebiyatının ölmezliği de buradan geliyor. O her şeyde, insanı görmüş ve insanı bulmuştur. Yunana göre dağlarda, ırmaklarda, yıldızlarda, ağaçlarda, çiçeklerde, kurtlarda, kuşlarda, her yerde, her şeyde insan vardır.

Mesela kurt neden kan dökücüdür? Örümcek neden ağ örmektedir? Yunan kurdu bir hayvan olarak görmez. O, Blykaon adında bir kraldır. Kan döktüğü için kurda çevrilmiştir.

Örümceğe gelince; o Anadolulu Arakne Hanımdır. Gergef işlemekte kendisini, zeka tanrıçasından üstün gördüğü için örümceğe çevrildi. Hala eski alışkanlığını devam ettirmektedir.

Bu mitlerin içinde her ne kadar insanoğlunun bilimden uzak zamanlarına mahsus birtakım çocukça inançlara rastlanırsa da, mitolojik hikayelerin tamamına dikkat edilince hayatta daima daha iyiye, daha mükemmele doğru yükseldiğimiz sezilir.

Bildiğimiz gibi, Prometheus, çamura şekil vermiş. İnsan bedenini yaratmış. O sırada oradan geçmekte olan tanrıça Athena, Prometheusun eserine hayran kalmış ve çamura hayat üflemiş. İşte ilk insan böyle yaratılmış. Zeusun öldürülen oğlu Zagreusun saflığı, temizliği, iyiliği ve güzelliği ile Titanların kötülüğü ve çirkinliğinin bir karışımı. İnsanın içinde hem iyilik hem kötülük bulunması bundan olsa gerek.

Fakat insan tabiatın en aciz mahluku imiş. Çıplak, kendisini koruyacak hiçbir şeye malik olmayan insanın fil gibi kuvvetli hortumu, aslan gibi pençesi, kuş gibi kanadı, at gibi koşacak bacakları yoktu. Daha doğuşta ıstıraplar, üzüntüler, birtakım ihtiyaçlar onun yakasına yapışmış.

Zaman geçmiş, insanoğlu çoğalmaya başlamış.Bu kısım da mitolojinin birçok yerinde olduğu gibi oldukça kafa karıştırıcı. Çünkü birazdan göreceğimiz Pandora, ilk kadın ölümlüdür. Demek ki Pandora gelene kadar insanlar, yani erkek bireyler, bir şekilde kendi başlarına çoğalmayı başarmışlar... Nasıl? Bu da mitolojinin bilinmezlerinden biri.

Evet, Prometheus ilk insanı çamuru göz yaşlarıyla karıştırarak yarattığında,buna aslanın gücünü, tavusun kibrini, tilkinin kurnazlığını tavşanın ürkekliğini kattı. Fakat insan çıplaktı, kendisini koruyacak hiç bir şeye sahip değildi. Doğduğu günden itibaren acıları, üzüntüleri, ve bitmek bilmeyen ihtiyaçları başlıyordu. İlk insan çiğ meyvelerle, kanlı etlerle beslenip, elbise yerine bitkilerin yapraklarına sarılıyorlardı. Güneşin faydalarını bilmeden kendilerini karanlık oyuklarda saklıyorlardı. Yarattığı mahluklara acıyan Prometheus insanları daha iyi bir şekilde yaşatabilmek, vahşi hayvanlara karşı etkili silahlarla koruyabilmek, toprağı sürmeye yarayacak gerekli aletleri elde edebilmek için onlara madenleri işlemeyi ve ateşi vermeye karar verdi.

O günden itibaren insanlar ateşin yardımıyla daha iyi yaşamaya başladılar. Yiyeceklerini pişiriyorlar, soğuk havada ısınıyorlar, karanlık mağaralarda çıralı odunları yakarak birbirlerinin yüzlerini görüyorlardı. Fakat bir süre sonra nerden geldiklerini unutarak kendilerini tanrılarla eşit tutmaya başladılar. Zeus onların böyle şımarık davranacaklarını önceden tahmin ettiği için onlara ateşi vermemişti.

SONUÇ

Yunan mitolojisinin tamamında hakim olan insan tasavvuru, onların tabiata, hayvanlara hatta Tanrılara yansıttığı kolektif özelliklerde belirginleşir. İnsansı (insan biçimci) tanrı anlayışı hakimdir. Buna göre insan, iyi, ahlaki özelliklere sahip olduğu kadar, kötü, acımasız ve güvenilmezdir de Akıl nimeti başına bela olurken, kadın ona kötülükleri getiren, aklını çelen, başını belaya sokan varlıktır. Güç arzusu, şehvet, ihtiras, kan dökücülük gibi özelliklere sahip olan insan, zaaflarla doludur. Ancak tabiatında iyilik, cömertlik ve cesareti de taşıdığından olsa gerek; yeryüzünde fitne ve fesat, iyi ve kötünün mücadelesi sürekli devam edecektir.

 

KAYNAKÇA

Şefik Can. Klasik Yunan Mitolojisi. İstanbul: İnkılap Kitabevi, 6. bs. ts.

Bahadır Bakım. Mitoloji ve Psikiyatri Yazıları. http://www.psikiyatrist.net/mitoloji

Hakkı Açıkalın. Yunan Mitolojisi. www.akademyayadogru.org/mitoloji

http://www.mitoloji.tr.cx

http://www.pafuli.net/gizem/mitoloji.asp

http://www.workz.org/mitoloji

Facebookta Paylaş    Twitter Paylaş

 Tüm hakları saklıdır.